Yabancı Seyyahların Gözünden Anadolu Mutfağı

M. Bülent Varlık; eğitimini Anadolu'nun değişik yerlerinde tamamladıktan sonra, 1976'da ODTÜ/ İdari İlimler Fakültesi Ekonomi-İstatistik Bölümü'nden mezun oldu. 1979-1987 arasında Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde araştırma görevlisi olarak çalıştı. Daha sonra üniversiteden ayrıldı ve Türk Eximbank'ta 16 yıl çalıştıktan sonra 2003'te emekli oldu. İlk kitabı 1976'da yayınlandı. Şimdiye değin yirmi kadar kitaba imza attı. Yayınlanan akademik nitelikli makaleleri ise yüzün üzerinde. Halen Kebikeç dergisinin yayın kurulu üyesi. Genel olarak iktisat, emek ve basın tarihi üzerine çalışmakta. Seyyahlar ve seyahatnameleri ile ilgili yapmış olduğu geniş araştırmalardan yola çıkarak derlediği bilgiler ışığında bu ay ki seminer konusu “Yabancı Seyyahların Gözünden Anadolu Mutfağı” idi.

Bülent Varlık bu ilginç konulu seminere şu sözlerle başladı:

“XIII. yüzyıldan başlayarak günümüze kadar Anadolu'yu ziyaret eden gezginler yemek kültürü hakkında küçük notlar halinde de olsa bazı bilgiler vermekte. Gezginler yemek tarifi yazmıyor ama, belki daha da önemlisi hangi yemeğin hangi çağda yenildiğinin tanıklığını yapıyor. Seyyahlık belki de insanlığın en eski eylemlerinden biri. Hiç abartmadan ilk seyyahların Adem ve Havva olduğunu bile söyleyebiliriz! Onların “yasak meyva”yı yedikten sonra Cennet’ten yeryüzüne gönderilmesi de galiba ilk seyahati oluşturmakta!

İlkel toplumların yeni av alanları bulmak için bölgelerinin dışına çıkmasını da ilk seyahatler olarak değerlendirilebilir. Ancak, yeni yöreleri/ülkeleri yönetim, tarih, coğrafya gibi yönleriyle tanımak için planlı bir şekilde yapılan seyahatler ise çok daha sonraki yıllarda ortaya çıkmıştır.

Bu tür seyahatlerin ‘özne’sini oluşturan olgulardan birisi de ‘beslenme’. En geniş anlamı ile değerlendirecek olursak, bu kavram yenilebilecek her türlü sebzeyi, meyveyi, etleri, içilebilen maddeleri, bunlara tat katan unsurları, pişirme ve sunum biçimleri ile ‘adabı’ içermekte.”

Daha sonra; Dernschwam, İbn Batuta, Busbecq, Tournefort, Olivier vb. farklı gezginlerin sırası ile sebzeler, meyveler, otlar, baharatlar, etler, yağ, çorbalar, pilavlar, kebaplar, ekmekler, tatlılar, alkollü ve alkolsüz içecekler ile ilgili almış oldukları notlara değindi. Bununla birlikte yemek yeme adabı ve vakitlerini anlatan Varlık, sözlerini Miss Pardoe’nun Türkler’in yemek yeme adetlerini çok güzel özetleyen bir paragrafla sunumunu noktaladı.

M. Bülent Varlık’ın konu ile ilgili makalesini okumak için buraya tıklayın.

9 Mart 2016